Futbolda kitleler tarafından sıkça tartışılan sistemler,takım ve oyuncu mühendisliği meselesi:

Toprağı bol olsun Hollanda'lı efsanevi futbol adamı Johan Cruyff'un meşhur bir sözü vardır"Futbol basit bir oyundur,ancak zor olan o basiti yapmaktır" Evet Cruyff'un bahsettiği gibi futbol her safhasıyla aslında basit,belli kalıpları,ezberleri olan bir oyundur. Ancak bu basiti hayata geçirmek için onun tüm uygulayıcılarını bu işin akıllı,zeki,işinin ehli uzmanlarından seçmek zorundasınızdır. Ülkemizde olduğu gibi futbol inşaatçıların , turizmcilerin ve futbolla alakası olmayan bilmem kimlerin oyuncağı olursa doğaldır ki o basit olan şey, aşılması zor bir dağa dönüşür sizin için. Bundan dolayı futbolun basitliğini hayata geçirmek için her daim bu işte evrensel liyakatı olan insanlar karar mercilerinde olmalıdırlar. Şimdi bu başlangıçtan sonra gelelim futbolda sistemler,takım ve oyuncu mühendisliği konusuna. Bir kere günümüz modern futbolunda takımınız hangi sistemle oynarsa oynasın elinizdeki futbolcular modern futbola uygun nitelikte olmak zorundadırlar. Günümüz modern futbolunun bir futbolcudan beklediği temel nitelikler nelerdir.
1)Oyun zekâsı 2)Hız 3)Çabuk düşünüp çabuk uygulama 4)Top yüksek derecede hükmetme kabiliyeti. Bu nitelikler günümüz modern futbolunda,futbolcularda mutlaka olması gereken niteliklerdir. Buradan gelelim futbolda sistemler şablonlar meselesine. Özellikle bizim ülkemizdeki futbol kitlelerinin çok üzerinde durduğu hatta putperestlik boyutunda kafayı taktığı sistem veya şablon ne olmalıdır. En ideal sistem hangisidir,hangi sistemle başarılı olursun gibi soruların cevaplarına. Bir kere futbolda herhangi bir sistem veya şablon tekelleşmesi gibi bir durum söz konusu olamaz. Önemli olan hangi sistemle oynarsanız oynayın o sistemi doğru oyuncularla oynuyor musunuz? Meselede esas olan budur. Oynadığınız sistem 4-3-3, 4-4-2, 3-5-2 vs. ne olursa olsun önemli olan o sistemi doğru oyuncularla oynamak ve özellikle büyük takımlar için geçerli olan şartı; yani oyun zenginliğini,oyun akıcılığını,futbolun temaşa tarafını ortaya çıkarmaktır. Bundan dolayı futbolda doğru oyuncularla istediğiniz sistemde başarılı olabilirsiniz dolayısıyla sisteme karar verirken o sisteme uygun oyuncu ve kadro mühendisliği yapmak zorundasınızdır. Şimdi gelelim günümüz futbolunda oynanan sistemler ve bu sistemlerin ne tür oyuncularla oynanacağı konusuna. İlk önce 4'lü defans sistemleriyle başlayalım. Bir kere özellikle büyük takımlarda olmazsa olmaz kural 4'lü defansla oynuyorsanız iki bekiniz oyunun her iki yönünü de oynayan hücumcu bekler olmalıdır. Bu ilk kuraldır . Diğer kural eğer orta saha merkezinde iki oyuncuyla oynuyarsınız yani 4-2-3-1 veya 4-4-2 sistemiyle oynuyorsanız merkez orta sahadaki oyuncularınız oyunun her iki yönünü çok iyi oynayan sadece dar bir metrekarede oynamayan gerçek orta saha oyuncuları olmak zorundadır. Yani herkesin anlayacağı dille iki tane 8 numarayla oynamanız gerekmektedir. Mesela hayatım boyunca izlediğim en mükemmel orta saha merkez ikilisi olan Cerezo-Falcao ikilisi gibi. Dünya futbol tarihinin gelmiş geçmiş en sanatsal,en akıcı futbolunu oynayan Tele Santana'nın 1982 Brezilyasının iki efsanevi orta saha oyuncuları.Bu ikili her ne kadar Zico,Sokrates,Eder ve Junior gibi yıldızların gölgesinde kalmış olsalarda o takımın en temel direkleri ve denge unsurlarıydı.Keza Fenerbahçe taraftarının hala unutamadığı büyük özlemle andığı Aulerio-Appiah ikilisi.Fenerbahçe taraftarının gözünde efsane ikilidirler. Bu iki oyuncuda gerçek orta saha merkez oyuncularıydılar. Son bir örnek Atletico Madrid'de Gabi-Coke veye Coke-Thiago ikilisi buna dahil edilebilir. Bu örneklerden yola çıkarak eğer sisteminizde merkez orta saha iki kişiden oluşuyorsa bu iki oyuncuda birbirleriyle mevki ve stil anlamında uyumlu olmak zorundadırlar. Eğer merkez ikili orta sahayı bir 8 numara bir de Topal,Josef,Casemiro falan gibi klasik kesici ön liberoyla kurarsanız o orta sahada uyum bozulur ve doğal olarak takımın ritmi,akıcılığı ve oyun trafiğide dumura uğrar. Futbolda klasik kesici önliberoyla oynayacağınız tek sistem 4-3-3 sistemidir. Bunun haricinde futbolda hiçbir sistemi 3'lü defans sistemleride dahil olmak üzere klasik ön liberoyla oynayamazsınız. Hele hele son 3 senedir Fenerbahçe taraftarının adeta kabusu haline gelen Topal-Josef ikilisi gibi 2 ön liberoyla hiç oynayamazsınız. Fenerbahçe'den bir örnek verelim. İsmail Kartal'ın çalıştırdığı Diego'nun takıma geldiği sezon Fenerbahçe klasik 4-3-3 sistemi Topal-Emre-Raul üçlüsüyle oynadığı vakit oldukça önemli bir ivme yakalamış ligin zirvesine çıkmıştı. Ancak Emre veya Raul'den birisi olmayınca Topal-Emre (Raul)-Diego orta üçlüsüyle sahaya çıktığı vakit hem oyun hem de skor olarak başarısız olmuştu. Çünkü bu oyuncular birbirleriyle mevki,tarz,oyun yapısı itibariyle birbiriyle 3 benzemez olan orta saha aksiyonlarının olmadığı,oyunun tıkandığı bir yapıya bürünüyordu. Bunun en güzel derslik niteliğinde örneğini Real Madrid'de Zidane vermiştir. Zidane takımı 4-3-3 düzeniyle sahaya çıkardığı vakit Casemiroyu sahaya sürüyordu ancak ikili orta saha 4-2-3-1 sistemiyle sahaya sürdüğü vakit Casemiro'yu kesip orta ikilide Kross-Modriç ikilisini kullanıyordu. Yani anlatmak istediğim orta saha mühendisliğinde oyuncuların birbirleriyle olan mevki ve tarz uyumları çok önemlidir. Bunu belirttikten sonra gelelim dünya futbolunda çok yaygın olarak kullanılan 4-2-3-1 sistemine. Evvel belirttik bekler ve ikili orta sahanın nasıl olması gerektiğini. Şimdi gelelim ikili orta sahanın önünde oynayan 3'lü hücumcu oyunculara. Bu sistemde en stratejik mevki forvet arkası yahut 10 numaradır. Buradaki oyuncunun yapısına göre kanatlarda oynayan oyuncuların özelliklerine hangi tarz oyuncular olması gerektiğine karar verirsiniz. Çünkü özellikle vurguluyorum büyük takımlar için sonuç almaktan öte oyun zenginliği,oyun akıcılığı sağlıklı pas trafiği oluşturmak en az kazanmak kadar önemlidir. Şimdi buradan hareketle takımınızdaki 10 numara pozisyonunda oynayan oyuncu Alex,Gui,Talisca,Alex Texierra tarzında forvet özelliği baskın bir oyuncuysa kenarlarda oynattığıniz oyunculardan birisi mutlaka hem çizgi hem iç oynama özelliğine sahip olmalıdır. Valbuena,İniesta,David Silva,Di Maria gibi. Bu oyuncular orta alan aksiyonlarına mutlak surette katılmalarıdır. Çünkü bahsettiğim oyun trafiğinin,zenginliğinin akıcılığının sağlanabilmesi için. Diğer kenar oyuncusu da klasik hızlı seri çizgisiyi çok iyi kullanan gole yakın oyuncu da olabilir, demin bahsettiğimiz tarzda hem iç hem dış oynayan orta saha yatkınlığı olan oyuncuda olabilir. Forvet oyuncusuna gelince tek forvetli bütün sistemlerde forvet oyuncusu duvar olabilme pas trafiğinin içerisine girebilme gibi niteliklere sahip Pivot santrafor olmalıdır. Gelelim 4-3-3 sistemine. Bu sistemde defansın önünde tek oynayan oyuncu klasik kesici ön libero da olabilir, yahut İtalyanların tabiriyle Regista yani derin oyun kurucu denilen Pirlo,Albertini,Alonso,Bakero,Psv'de izleyip hayran kaldığım Hendrix gibi oyuncularda olabilir. Bu sistemde asıl önemli olan ön liberonun önünde oynayacak olan ikilidir. Burada oynayan oyuncular mutlak suretle oyunun her iki yönünü çok iyi oynayan üst düzey oyun zekasına ve top tekniğine sahip tam 8 numara olmalıdırlar. Modriç-Kross, Xavi-İniesta, kısmen Emre-Raul ikilisi gibi. İleri 3'lünün kanatlarında oynayan oyuncular ise çok hızlı, seri adam geçebilen, gol bölgelerine giren hatırı sayılır gol adedi olan oyuncular olmalıdır. Forvet'te yine demin bahsettiğimiz gibi pivot santrafor özelliğinde olup arkasında ki 2 orta sahayla uyumlu olmalıdır. Gelelim 4-4-2'ye. Bu sistem son yıllarda tedavülden kalktıysa da tekrar bazı takımlar vasıtasıyla Örn:Atletico Madrid,Shaktar,2017 Monaco,Benfica gibi takımlarla yeniden dünya futbolunda kullanılır hale geldi. 4-4-2 sisteminde en kritik en belirleyici olan mevkiler kenar oyuncuları ve onların nitelik ve tarzlarıdır. Eğer eski klasik İngiliz veya ada futbolunun 4-4-2 sini yani 2 orta saha,2 tam çizgi oyuncusu ve 2 kazma santraforla 4-4-2 oynamaya kalkarsanız belkide dünyada en zevksiz,en tat vermeyen takım olursunuz. Çünkü böyle bir oyuncu stilleriyle 4-4-2 oynamaya kalkarsanız asla oyun zenginliği,oyun akıcılığı oluşturamazsınız sahada.Bundan dolayı 4-4-2 sisteminde kanatlarda oynayan oyunculardan en az birisi demin bahsettiğimiz Valbuena,İniesta,Silva,Di Maria tarzında oyuncu olmalıdır. Öndeki ikili forvetlerden biriside 10 numara oynamaya yatkın yahut bugünün tabiriyle 9.5 numara oynama özelliği olmalıdır.Raul Gonzalez,Griezman,Alex Texierra,David Villa gibi oyuncular buna örnektir. Bu tarz sistemle futbol oynayan takımlar denilince akla Del Bosque döneminin Los Galakticos'u olan Real Madrid ilk olarak gelir.Orta ikili Makalele-Cambiasso sağ tarafta çizgi oyuncusu Figo,sol tarafta Orta saha şefi Zidane ve ileri ikilide Raul-Morientes veya Ronaldo Zidane ve Raul takımın oyun akıcılıģı açısından en kilit oyunculardı.Keza farklı bir şekilde Luis Aragoenes'in 2008 Avrupa şampiyonu İspanya'sı.Aragoenes o turnuvada İspanyayı 4 orta alan oyuncusuyla oynatmış orta Dörtlü nün kenarlarında İniesta ve David Silva oynamış İleri ikilide Fernando Torres ve arkasında David Villa'yı kullanmak suretiyle Avrupa şampiyonu olmuşlardır. 2017'nin Monaco'su da keza öyledir.
Orta sahanın kenarlarında Bernardo Silva ve Lemar'ı oynatmak suretiyle Forvette Falcao ve Mbappe ile gol rekoru kırarak şampiyon oldular bütün bu anlattıklarımızdan yola çıkarak futbolda doğru sistem,geçerli sistem,olmazsa olmaz diye bir sistem yoktur. Futbolda iyi oyuncu mühendisliği ve takım kimyasıyla oluşmuş sistemler vardır. Önemli olan hangi sistemde oynayacağınız değil hangi sistemi ne tarz oyuncularla oynayacağınızdır önemli olan. Bundan dolayı insanlara tavsiyem sistemlere şablonlara takılıp kalıp bunların putperestliğini yapmamalarıdır. En iyi sistem elinizdeki oyuncuların yapısına,tarzına uyacak sistemdir. Gerisi Laf-ı Güzardır.

SALTUK BUĞRA ERDEM